12 augustus 2014

Tegelenbosch


Naamtype: Adresnaam of herkomstnaam. Verbastering van 'Tegenbosch', de naam van een boerderij in Woensel (bij Eindhoven).

Aantal:
1947: 10 in Woerden, 15 in Nederland;
2007: 15 in Woerden, 29 in Nederland 

Ondertekening huwelijksakte Woerden 1923

Naamdrager 1947: Arnoldus Antonius Tegelenbosch (Oudewater 1900 – Woerden 1986), vestigt zich 1923 vanuit Oudewater in Woerden, woont Poelstraat 29, 7, Plantsoen 16, Poelstraat 20, 8, Nassaukade 11, 15 (1979-), Vossenschanslaan 1 (1981-), timmerman, opperman, werkman Rijks Centraal Magazijn, zoon van Hendrik Tegelenbosch (Oudewater 1869 – Oudewater 1936), timmerman, en Cornelia Alida Bode (Oudewater 1871 – Oudewater 1937).
Hij trouwt Woerden 1923 Johanna Petronella de Groot (Woerden 1902 – Woerden 1883), dochter van Michiel de Groot (Utrecht 1876 - Woerden 1961), grofsmid, omroeper, en Anthonia de Jong (Woerden 1877 - Vleuten-De Meern 1962).
Uit dit huwelijk volgens zijn persoonskaart uit het bevolkingsregister vijf zoons en vijf dochters, geboren 1924 – 1943, waaronder:
   1.Hendrik Michiel Tegelenbosch (Woerden 1924 – Woerden 2002), x Woerden 1948 Gerarda Cornelia Overbeek (Utrecht 1924 – Woerden 1998), woont Rozenstraat 26, Eikenlaan 26
   2. Arnoldus Tegelenbosch (Woerden 1936 – Woerden 2009), x Woerden 1966 Anna Maria Johanna Oostveen (Woerden 1941 – IJsselstein 2011), woont Jan Steenstraat 61, Adriaan van Ostadestraat 137.
   3. Hendrika Cornelia Tegelenbosch (Woerden 1938 – Utrecht 1998), x Woerden 1965 (echtgenoot in leven).

Ondertrouw van Arnoldus Jan Tegenbos en Geertruij Ram, Montfoort 29.10.1786. Hij is weduwnaar van Anna Maria Burghouts en geboren te Strijp.


Herkomst: Strijp > Montfoort > Oudewater > Woerden
In 1786 trouwt in Montfoort Arnoldus Jan Tegenbos, uit Strijp, met Geertruij Ram.Tussen 1788 en 1803 laten Nol Tegenbos en Truij Ram, zoals zij meestal heten in het Montfoortse doopboek, elf kinderen dopen. Bij twee van de kinderen heet de vader niet Tegenbos, maar Teegelenbos (1796) of Tegelenbos (1803).

Eerste keer dat de naam Tegenbos verbasterd wordt in het Montfoortse rooms-katholieke doopboek: doop van Cornelia, dochter van Nol Teegelenbos em Truij Ram, 11.3.1796
Aan het eind van de negentiende eeuw sterft de naam Tegenbos(ch) uit onder de afstammelingen van Nol en Truij in de omgeving van Montfoort. De naam Tegelenbosch is tot op de dag van vandaag doorgegeven.
De verbastering van de naam is ontstaan in Montfoort. In de regio Eindhoven, waar Nol vandaan kwam, was de spelling consequent Tegenbos(ch). De voorouders van Nol woonden hier al meer dan drie eeuwen en gebruikten vanaf het midden van de zeventiende eeuw de familienaam Tegenbosch, ontleend aan de boerderij van die naam op Woensels grondgebied, grenzend aan de Strijpse heide.   
Oudst bekende voorvader die de naam voerde is Peter Janssen Wouters (van) Tegenbosch, geboren omstreeks 1607, herbergier, schepen en borgemeester te Strijp.  

Literatuur: M.J.H. van Dooremolen, 'Tegenbosch (Strijp)', De Brabantse Leeuw 43 (1994) 25-40.


6 augustus 2014

De Booij


Naamtype: beroepsnaam: bode.

Aantal:
1947: 5 in Woerden, 553 in Nederland;
2007: 1 in Woerden, 415 in Nederland

Cornelis Jacobus de Booij (1876-1953) en Dirkje Blonk (1871-1959) voor de smederij op de hoek van de Franse Steeg en de Achterstraat (circa 1930-1940). Op de achtergrond is de Christelijk Gereformeerde kerk zichtbaar. 

Naamdrager 1947: Cornelis Jacobus de Booij (Nootdorp 1876 – Woerden 1953), smid, zoon van Johannes Cornelis de Booij (Nootdorp 1848 – Nootdorp 1922), postbode, en Cornelia Roodbol (Zwijndrecht 1853 – Nootdorp 1909).
Hij trouwt Woerden 1903 Dirkje Blonk (Woerden 1871 – Woerden 1959), dochter van Isaäc Blonk (Woerden 1841 – Woerden 1933), koopman, en Adriana Slaager (Woerden 1847 – Woerden 1916).
Uit dit huwelijk:
     1. Johannes Cornelis de Booij (Woerden 1904 – Gorinchem 1989), woont Gorinchem 1934 - , smid, hoefsmid, x Woerden 1935 Dirkje Maria Hamerslag (Woerden 1908 – Gorinchem 1999),
     2. Isaac de Booij (Woerden 1909 – Gorinchem 1979), woont Franse Steeg 3, Rozenstraat 1 (1942-), Nieuwstraat 8 (1952-), verhuist 1972 naar Gorinchem, smid.
     3. Cornelis de Booy (Woerden 1911 – Woerden 1976), woont Franse Steeg 3, te Geldermalsen 1939-1940, Rozenstraat 1 (1940-1942), Franse Steeg 3 (1942-1959), Franse Steeg 2-I (1959-1966), Voorstraat 39 (1966-1972), Appelstraat 1 (1972-), smid, x Woerden 1939 Willij Thomia den Daas (Woerden 1912 – Woerden 1995). N.B. hij is de enige in dit gezin wiens naam met een y gespeld wordt.
     4. Adriana de Booij (Woerden 1916 – Alphen aan den Rijn 2010), x Woerden 1940 Rijk Hilgers (Woerden 1914 - Alphen aan den Rijn 1971), woont Gouda (1940-1948), Alphen aan den Rijn (1948 -), hoofdcontroleur der directe belastingen.

Doopinschrijving van Jan de Booy in het gereformeerde doopboek van De Lier, geboren 19 september en gedoopt 11 oktober 1795. Moeder is Jaapje Simonsdr Rams 'die als vader heeft opgegeven Jan de Booy'.


Jaapje Rams contra Jan de Booij
In 1818 trouwt de overgrootvader van Cornelis Jacobus de Booij (1876-1953), Jan de Booy (1795 - 1849) in Nootdorp met Jacoba Nowee. De huwelijksakte noemt alleen zijn moeder, Jaapje Simonsdr Rams. In de huwelijksbijlagen vermeldt het uittreksel uit het doopboek alleen de naam van de moeder van Jan. Een ander bijlage, het bewijs van inschrijving in de Nationale Militie,noemt wel de vader van Jan: Jan de Booij, van beroep bouwman.
Hoe zat het precies? Was Jan de Booij nu wel of niet de vader? Als we het originele doopboek erbij pakken, dan staat daarin te lezen: dat Jaapje Simonsdr Rams de moeder is en dat zij als vader Jan de Booy heeft opgegeven.
Over het vaderschap diende in 1796-1797 een rechtszaak voor de schepenbank van Pijnacker, aangespannen door Jaapje Rams, die werd bijgestaan door een pro deo advocaat. Uit de procesverslagen valt het volgende verhaal te reconstrueren. Jaapje Rams verklaart, als zij tijdens de bevalling in barensnood verkeert, in het bijzijn van de vroedvrouw en armenmeester Willem van Loenen, dat Jan de Booy de vader is. De armenmeester gaat de volgende dag verhaal halen bij molenaar Jan de Booy. Hij wil het kind bij De Booy en zijn vrouw onderbrengen. Het armbestuur dat Jaapje al onderhield, kreeg er met de baby nog een mond te voeden bij. Jan ontkent blijkbaar, want het komt tot een proces, waarin Jaapje Rams verklaart dat ze met De Booy en niemand anders 'vleeschelijke conversatie' heeft gehad. Ze eist een vergoeding van de kraamkosten en een wekelijkse alimentatie van 2½ gulden, tot de achttiende verjaardag van het kind.

Fragment van de verklaring van Jaapje Rams voor de schepenbank van Pijnacker: 'Zij zo verre was geseduceerd en verleid geworden dat zij met den gedaagde hadde gehad en gepleegd vleeschelijke conversatie 't welk ten gevolge heeft gehad dat zij van den gedaagde is bezwangerd geworden'.

De verklaring van Jaapje wordt verzwakt door een getuigenis van chirurgijn Lodewijk Landers, waar zij tijdens haar zwangerschap enige tijd inwoonde. Het zoontje van Landers vertelde hem op een ochtend dat hij gezien had dat Jaapje de avond daarvoor op haar kamer bezoek kreeg van een soldaat. De soldaat beloofde hem een stuiver zwijggeld als hij zijn mond hierover hield.
Na juridisch consult werden Jaapje Rams en Jan de Booy bij de schepenbank ontboden om daar hun verklaring met een eed te bekrachtigen. Als Jan niet kwam opdagen zou hij veroordeeld worden tot de kraamkosten, 1½ gulden alimentatie per week en de proceskosten. Wanneer Jaapje wegbleef zou zij de proceskosten moeten betalen. Op 8 februari 1797 verklaarde Jan de Booy dat hij nooit seks had gehad met de eiseres. Jaapje, die inmiddels in 1796 was getrouwd met Willem Willems Slootweg, kwam niet opdagen. Zij verloor deze 'vaderschapsactie', de poging tot gerechtelijke vaststelling wie de verwekker van het kind was. De buitenechtelijke zoon van Jaapje Simons bleef desondanks door het leven gaan als Jan de Booy.
De eed die molenaar Jan de Booy in 1797 aflegde is ruim tweehonderd jaar later ondersteund door DNA onderzoek dat afstammelingen van beide Jannen hebben laten doen. Het DNA van de beide families De Booy blijkt niet te matchen.

Herkomst: (Nijmegen > 's-Hertogenbosch > Geffen > Poortugaal > Hoogvliet >) De Lier > Loosduinen > Nootdorp > Woerden
Hoewel er dus van juridische en biologische verwantschap geen sprake is volgen we de stamreeks van de Pijnackerse molenaar Jan de Booy terug in de tijd om achter de oorsprong van de familienaam te komen.

Inschrijving van het huwelijk van Aerndt Aertzen, 'stadtbode', en Neeltgen Martins, van Niemegen, in het gereformeerde trouwregister van Nijmegen, 26.8.1597

Het onderzoek dat hier in het verleden naar gedaan is komt uit bij Aerndt Aertzen, stadsbode van Nijmegen, die daar in 1597 trouwt met Neeltgen Martins. Hij zou de grootvader zijn van Geerlich Arents de Booij (1636-1699), koster en schoolmeester te Geffen in Noord-Brabant. Geerlich zou op zijn beurt de vader zijn van Arent de Boij die in 1703 in Poortugaal overlijdt. Deze afstammingslijn vraagt nog wel om verdere onderbouwing.  


Literatuur: Tom de Booij, Archief familie De Booij (internet, geraadpleegd 6.8.2014).

Bronnen: Archief Delft, Archief van schout, gezworenen, ambachtbewaarders en achtemannen, later municipaliteit en gemeentebestuur van Pijnacker (toegang 569), inv.nr. 116, ding- en vierschaarboek 1789-1804. 

Met dank aan Tyche den Heeten voor het beschikbaar stellen van de familiefoto en Sonja Smeulders voor het beschikbaar stellen van scans van het proces tussen Jaapje Rams en Jan de Booij.